Doc. dr Jan R. Kalinowski, Polska

KOMPETENCJE ZARZĄDCZE MENEDŻERA W ŚWIETLE PRAKTYKI ZATRUDNIENIOWEJ

В тезах наголошується увага на тому, що суттєве значення  у підборі кадрів маю управлінські компетенції менеджера щодо укладання У  у площині діючого права управлінських контрактів наближених до конкретних видів діяльності з метою створення  більш еластичних  умов  оплати праці. Компетенції менеджера-управлінця  передбачають, насамперед, готовність підтримувати власну конкурентність, зберігати конфеденційність у здійсненні професійної діяльності.

Według C. J. Constable (1988), że «kompetencje są zdolnościami do wykorzystywania wiedzy i umiejętności służących efektywnemu pełnieniu roli menedżera. Stąd wszystkie umiejętności menedżerskie mogą być kompetencjami, gdy są efektywnie wykorzystywane». Kompetencje są pojęciem szerszym niż umiejętności, a samo nabycie umiejętności, nie jest warunkiem wystarczającym do tego aby, menedżer był kompetentny. Kompetentny menedżer to pracownik, który dzięki odpowiedniej postawie i cechom osobistym będzie chciał i potrafił pozytywnie wykorzystać umiejętności. Istotną rolę odgrywają tu postawy i motywacja np. jednostka posiada pożądane umiejętności, jednak nie widzi motywacji aby się nimi wykazać. Kompetentny menedżer to osoba, która bardzo dobrze wykonuje swoją pracę, posiada stosowną wiedzę i umiejętności i potrafi je właściwie wykorzystać. Poziom  kompetencji jest zależny od posiadanej wiedzy, na którą składają się zdolności osobiste, kwalifikacje i doświadczenie, umiejętność ich wykorzystania i wreszcie postawa i motywacja. Wiele definicji kompetencji podkreśla ich aspekt sprawnościowy np. A. Gick i M. Tarczyńskiej według których «kompetencje są definiowane jako wiedza, umiejętności, zachowania, przymioty i postawy wyróżniające tych, którzy osiągają najwyższą efektywność (Gick A, Tarczyńska M, 1999, s.45). Kompetentny menedżer więc jest menedżerem, który bardzo dobrze wykonuje swoją pracę, a posiadane przez niego umiejętności i postawy wpływają na osiągane przez niego rezultaty. Menedżer to osoba odpowiedzialna za realizację procesu zarządzania i posiadająca w tym względzie niezbędną wiedzę, umiejętności oraz kompetencje; menedżer podejmuje decyzje, planuje, organizuje i kieruje pracą powierzonego mu zespołu pracowników. To osoba zatrudniona na stanowisku kierowniczym, posiadająca wielostronną wiedzę i umiejętności niezbędne do kierowania ludźmi i zarządzania organizacjami w warunkach niepewności i zmienności otoczenia, w którym te organizacje działają; jest zwierzchnikiem danego zespołu, prowadzi go do osiągnięcia zamierzonego celu, bierze odpowiedzialność za jego realizację. Bycie menedżerem do duża odpowiedzialność. Z jednej strony menedżer jest odpowiedzialny za dostarczenie określonych wyników biznesowych, z drugiej strony jest odpowiedzialny za skuteczne zarządzanie powierzonym mu zespołem. Wreszcie, spoczywa na nim także odpowiedzialność za samego siebie – aby nie zatrzymywać się na ścieżce rozwoju zawodowego i osobistego. Skuteczne połączenie tych obszarów nie jest łatwe, tym bardziej, że środowisko, w którym menedżer pracuje jest bardzo dynamiczne. Specjsliści będą się rozwijać m.in. w obszarze organizacji pracy własnej, zarządzania pracą zespołową, komunikacji, zarządzania zasobami niematerialnymi i zarządzania zmianą, a także projektowania organizacji, rozwoju kultury organizacyjnej, doskonalenia procesów, zintegrowanych systemów zarządzania  finansami, analizy biznesowej i analizy rynku, controllingu i oceny efektywności inwestycji. Ogólnym celem rozwoju zawodowego jest rozwój kompetencji związanych z identyfikacją i analizą problemów z zakresu szeroko pojętego zarzadzania, poszukiwania i weryfikacji dostępnych rozwiązań oraz  wdrażania ich w życie. Menedżer posiada wiedzę i umiejętności nezbędne do pracy na stanowiskach specjalistycznych, analitycznych oraz kierowniczych różnego szczeblaw sektorze przedsiębiorstw, agencjach konsultingowych, instytucjach non-profit oraz administracji samorządowej, musi być przygotowany w szczególności do pracy na stanowiskach: kierownik liniowy menedżer projektu analityk biznesowy konsultant. Coraz większą praktyką we współczesnym biznesie i nie tylko staje się zatrudnianie na stanowisku kierowniczym menedżera posiadajacego kompetencje zarządcze. Kompetencje rozumiane jako „fachowość”, a także zakres uprawnień do działania są tu szczególnie istotne. Pojęcie to wystepuje również w przypadku oceny pracowniczej.W praktyce funkcjonuje przekonanie, że zawarty z dyrektorem zakładu pracy, menadżerem czy też członkiem zarządu spółki kontrakt nie jest umową o pracę. Sformułowana umowa o zarządzanie jest bowiem bardziej zbliżona do umowy o świadczenie usług czyli umowy zlecenia niż umowy o pracę. Ma więc charakter cywilnoprawny. Kontrakt menadżerski zaliczany jest do tzw. umów nienazwanych, co oznacza, iż nie został dotąd uregulowany w przepisach prawa cywilnego. Co do zasady strony zawierające przedmiotową umowę mogą na zasadzie autonomii woli stron i dojścia do wspólnego porozumienia, swobodnie określić  wzajemne prawa i obowiązki. Niemniej wolność ta nie jest absolutna. Granice stanowią tu przepisy prawa, zasady współżycia społecznego oraz natura tego stosunku zobowiązaniowego.Wbrew panującemu powszechnie poglądowi kontrakt menedżerski nie  zawsze jest umową prawa cywilnego. Taka umowa może przybrać zarówno formę umowy cywilnoprawnej, jak i umowy o pracę. Kwalifikacja kontraktu menedżerskiego będzie zależeć od konkretnego przypadku. Istotne znaczenie przy rozstrzyganiu ma kompetencje  menedżera, dotyczące jego gotowości do zastosowywania  dokumentów prawnych, w tym  wyjaśnienia jaki stosunek prawny łączy strony kontraktu menedżerskiego i treść umowy. Z tego względu przy tym konstruowaniu należy zwrócić uwagę na elementy charakterystyczne dla umowy o pracę. Jeżeli dany kontrakt będzie zawierał zarówno elementy charakterystyczne dla stosunku pracy, jak i dla stosunku prawa cywilnego to decydujące dla kwalifikacji jej charakteru będzie ustalenie, które z tych cech mają charakter przeważający.

Samo zatytułowanie umowy «kontrakt menedżerski» nie przesądza o jej cywilnoprawnym charakterze. Istotne znaczenie przy kwalifikacji stosunku prawnego łączącego menedżera ze spółką, przedsiębiorstwem lub inną organizacją będzie mieć treść umowy i faktyczne relacje pomiędzy stronami. Ponadto od menadżera oczekuje się wniesienia własnych wartości niematerialnych do przedsiębiorstwa, m.in.:

·                     know-how,

·                     wiedzy handlowej i organizacyjnej,

·                     kontaktów – zarówno handlowych, jak i partnerskich,

·                     własnej reputacji, którą wzmocni wizerunek przedsiębiorstwa.

Kontrakt menadżerski pozwala na dużą elastyczność wynagrodzeń – od standardowego, przez częściowe success-fee (stała część oraz część zależna od wyników), aż do stuprocentowego wynagrodzenia uzależnionego od efektów. Szczególnie w przypadku sprawnych i bardzo efektywnych menadżerów może to być dla nich korzystne, ponieważ każde ich działanie, które przyniesie zarządzanej firmie odpowiednie rezultaty, zostanie właściwie wynagrodzone. Kontrakt menadżerski może zawierać w swej treści tzw. klauzule konkurencyjne i obowiązek zachowania poufności. Zobowiązują one menedżera do lojalności w stosunku do zatrudniającego i określają skutki nie zastosowania się do wymienionych reguł. Oprócz wymienionych elementów kontrakt menadżerski może zawierać inne regulacje. Otóż, kompetencje menedżera w świetle praktyki zatrudnieniowej obejmuje zagadnienia związane z rozwijamiem szeroko pojętych zarządzających kompetencji menedzerskich, uwzględniając rozwój umiejętności interpersonalnych i kształtowania potecjału społecznego, umiejętności analityczne i umiejętność korzystania z narzędzi informatycznych.